Autor: Maximiliano Duran

Lección 13

Conjugacion de los verbos reflexivos

Regle

Regla 55.- La conjugación de un verbo reflexivo utiliza las sufijos indicados en la estructura siguiente (el sufijo agregado a la raíz del verbo reflexivo)

El verbo NANAY: doler, o causar un dolor (de cabeza, de dientes) raíz NANA.

ÑojaTA umai nanaWAN : a mí me duele la cabeza
JamTA umaiki nanaSUNKI : a ti te duele la cabeza
PaiTA uman nanaN : a él le duele la cabeza
ÑojanchikTA umanchik nanaWANCHIK : a nosotros nos duele la cabeza
JamkunaTA umaikichik nanaSUNKICHIK : a Uds. les duele la cabeza
PaykunaTA umanku nanaN : a ellos les duele la cabeza


Ejercicio 1: Hacer la conjugación con kiru (diente), sonjo (corazón) y ñawi (ojo)


Ejercicio 2: Hacer la conjugación con el verbo CHAYAY (acaecerle algo a uno) y el sustantivo JUK LLAKI (una pena)

Ejercicio de lectura y traducción:

Ejercicio 3: Lee en alta voz y traduce el parágrafo siguiente (utilizando el vocabulario que figura al final de este libro si fuera necesario):

  • Yau atoj maitataj yanaita apachkanki ?
  • manachu kutirichimuaj uyanta jawaykunaypaj.
  • Sumaj simikita muchani.
  • Manam pisipanichu jamta jawaspai.
  • wamancha maitan pawanki kai tutayaita
  • manaraj inti jispimuyta ñoja ripusaj yanaiwan kuska.
  • Manam yachanichu ichapas manapas kutimunayta.
  • Jajaman mayuman wichiykuptiyja wañusajmi.
  • Sinchi llaki chayawaptinja, kuska muchusjanchikta yuyarispa wamancha ripraikipi kipuwaspa apakuwai, pusakuwai kuska kananchikpaj

Traducción:

  • Oye zorro, ¿a dónde llevas a mi amor?
  • ¿No podrías devolverme la para verle su rostro?
  • Beso tu hermosa boca.
  • No me canso de verte
  • Halconcito a donde vuelas en esta oscuridad
  • Antes que salga el sol me ausentaré junto con mi amada.
  • No sé si volveré y quizás ya no.
  • Si caigo entre las rocas o el río me he de morir
  • Cuando me llegue una gran tristeza, halconcito mío, recordando lo que sufrimos anudándome entre tus alas condúceme, llévame, para estar juntos

leçon précédente leçon leçon suivante